Sembol, anlam ve hikayesi
Ankh, “T” harfinin üzerine oturtulmuş küçük bir daireden ibaret olup çoğunlukla haç'a benzetilen; fakat Hıristiyanlıkla pek alakası olmayan en yaygın Mısır sembollerinden biridir.
Kadın ve erkeğin birlikteliğini simgeler ve "evrensel yaşamın çekiciliği" olarak ele alır. "Hayat anahtarı" ya da "Nil'in anahtarı" olarak da bilinir.
Ankh, Eski Mısır'da en güçlü kültürel ve dinsel sembollerden biriydi. Yaşamın sembolüydü, firavun ve tanrıları Ankh ile gösteren birçok sanat eseri mevcuttur.
İsis misterleri, inisiyasyonunda kullanılan bu sembole birçok Mısır tanrısının elinde rastlanmakla birlikte, en çok İsis'in elinde rastlanır. Bu sembole “kulplu haç” (crux ansata) da denilir.
Ankh'ın şekil olarak neyi temsil ettiği egyptologlar tarafından sürekli tartışılmıştır.
Kimileri, şeklinin insan vücudu olduğunu söyler. En yaygın kanılardan biri de budur, çünkü Ankh, ölümün ardından yaşamın sembolü, onun anahtarıdır. Şekil itibariyle çift cinsiyetli olduğu söylenir ki, bu da kadın veya erkek ayırt etmeksizin, köle ırk hariç bütün insanları temsil eder.
Kimileri ise seklinin Nil nehri olduğunu savunur. Doğduğu yer ince ucu, döküldüğü İskenderiye deltası yuvarlak başı, sağa ve sola açılan kollar ise Nil'in doğu ve batı yakasıdır.
Bir başka teoriye göre ise, ölüm ile bir tutulan çarmıh'ın üst bölümü yuvarlanmış şeklidir. Bilinmektedir ki çarmıha germe, yalnızca Romalılar tarafından değil, o dönemde gerek Yunanlılar, gerekse Mısırlılar tarafından sürekli uygulanan bir cezalandırma yöntemiydi. Bu haç şeklinin tepesinin yuvarlanıp bir elips/halka şekli oluşturmasının sebebi ise, sonsuz bir döngüyü işaret etmesi, böylece ölümden sonra yaşamı sembolize etmesidir.
Tabii ki bunların hepsi de, sadece teoriden ibarettir.
Ankh, ölümün ardından yaşamın sembolü, onun anahtarıdır bu sebepten şeklin insan vücudu olduğu söylenir, şekil çift cinsiyetlidir.
Anahtar güç ve sahiplenmenin simgesidir. Herkes kendi anahtarına kendisi sahiptir. Bu anahtar ile kendi kapısının, kendi gizemlerinin kilidini açacak ve kendi eserini verecektir.
Bu sembolik anahtar her cevabın bizde olduğunu simgeler. Kendi kendini tanımayı becerebilmek gerekliliği vurgular.
Haç şeklinin tepesinin yuvarlanıp bir halka şekli oluşturmasının sebebi ölümden sonra yaşamı sembolize etmesidir.
Tanrıça Ma'at başında bir devekuşu tüyü ve her iki kolunda birer "Ankh', yaşamın sembolü olan yaşam anahtarı ile sembolize edilir.
James Churchward'a göre daire, Mu'da ilâhî bir semboldü; "T" sembolü (Tau) ise "Ta-Ha" diye okunurdu ki, anlamı "yıldızlardan gelen sular"dır.
Ezoterik bilgilere göre de su sembolü tesirleri ifade eden bir semboldür.
Daire, Raul Emmanuel gibi kimi teozofi yazarlarına göre, görünmez hiyerarşiyi simgelemektedir.
T'nin yatay çizgisi ise görünmez hiyerarşi ile insanların birbirinden ayrıldığı bölgeyi gösterir.
Bu durumda alt kısım, hür iradesiyle insana ayrılan yaşamı temsil eder. Sembolde aktif ve pasif, erkek ve dişi, yer ve gök ikileminin ifade edildiğini düşünenler de vardır.
Ejiptologlar ise sembolün dairesinin İsa'yı temsil ettiği kanısındadırlar ki, ezoterik bilgilere göre Ra'nın yıldızı fizikî Güneş değil, "süptil Güneş" ya da "Güneş'in ardındaki Güneş" olarak ifade edilen "Sirius"tur .
Bu durumda, sembol, Sirius ile ilgili bir anlam taşımaktadır.
Nitekim Ankh'ın biraz değişik bir biçimi olan "İsis düğümü", Sirius'u temsil eden İsis'in (isis ve Osiris) adıyla anılır.
İsis düğümü, Dünya'daki tüm yaşam tezahürünün besin kaynağı olan 'yaşamsal akışkan'in sonsuz özünü temsil ederdi ki bu, İsis'le özdeş kabul edilirdi.
Ankh sembolü, diğer semboller gibi, kullanıldığı yere göre farklı anlamları olan bir semboldü.
Örneğin, alnın ortasında tutulduğu zaman, 'misterler'e inisiye olmuş bulunmayı ve sırrı gizli tutmayı ifade ederdi.
Yani, bu, inisiye olmayanlara (arkanlar'a) kapatan anahtardı.
Psişik yetenekleri açığa çıkararak görünmez hiyerarşi ile vizyon veya sezgi yoluyla temasa geçen kimse, yani öte âlemin tülünü aralamış kimse, misteri kaybetmeksizin kimseye açıklayamazdı.
Mumyaların üzerine konulan Ankh sembolü ise mumyalananın, tanrılara (görünmez hiyerarşiye) benzer duruma gelene kadar doğum-ölüm süreçlerinden (reenkarnasyon) defalarca geçeceğini ifade ediyordu.
Sembolün dairenin altında kalan, Tau adıyla bilinen “T” kısmı Maya, İnka, Hindu, Çin ve Kalde yazıtlarında rastlanan, birçok alfabede kullanılan bir harftir.
Anlamı
Sözcük anlamı “yaşam” olan Ankh işaretinin simgelediği 12 anlamdan 4'ü, şöyle açıklanır:
- Ankh sembolü, genel anlamıyla ya da semavî ve dünyevî alem arasındaki irtibata ilişkin anlamıyla kullanıldığında, daire Semavi Yönetim'i “T”nin yatay çizgisi olan kol yeryüzü ile semavi alemi ayıran sınırı simgeler; sütun sembolizmini içeren aşağı inen kol ise iki alem arasındaki, iki yönlü her türlü irtibat ve iletişimi temsil eder.
- Sembol inisiyenin alnının ortasında, iki gözünün arasında, yani üçüncü göz hizasında tutulduğunda, misterlere inisiye olmuş bulunmayı ve sırrı gizli tutmayı simgeler. Bu, arkan denilen sırlara açılan kapıları inisiye olmayanlara kapatan anahtardır. Yani bu, öte-alemin tülünü aralamış, durugörü gibi psişik yeteneklere sahip olmuş ve görünmez hiyerarşi ile vizyon veya sezgi yoluyla temasa geçmiş inisiyenin sırları kimseye açıklamaması gerektiği anlamına gelir.
- Ankh sembolünün kulpundan tutulan bir anahtar olarak kullanıldığı sembolizmlerde ise, bu anahtar, onu taşıyan kişinin İsis gizemleri (misterleri) inisiyasyonundan geçmiş biri olduğunu simgeler. O kimsenin göğün kapısının anahtarına sahip oluşu İsis ve Osiris'le temsil edilen semavi vazife organizasyonunda, artık şuurlu olarak hizmet edebilecek bir duruma gelmiş olmasını ifade eder.
- Mumyaların üzerine konulan ankh sembolü, mumyalananın, ilahlara benzer duruma gelene kadar doğum-ölüm süreçlerinden (reenkarnasyon) defalarca geçeceğini simgeler.
Sembol, haç kısmından tutulması, İsis'in elinde olması gibi farklı bağlamlarda daha farklı anlamlarda kullanılmaktadır.